zaterdag 2 maart 2013

Knopen,Button,Knopf...knoopen..

Het was echt een zoektocht. Een jaar terug hoorde ik van iemand dat vrouwen in de middeleeuwen geen knopen aan hun kleding droegen. Daar moest ik het mijne van weten.
Eerst ben ik onze klederdracht gaan inspecteren, en.....al was er maar 1 knoop te vinden! Alleen maar haak en oog of oog en lint aan de vrouwendracht te vinden. Terwijl het mannenpak vol met knopen zit! Kijk maar op bovenstaande foto, de knopen daar zijn enkel van het mannenpak. Maar niet alleen op Urk is dit zo, ook bij de andere Nederlandse drachten is dit het geval, een mooi voorbeeld is twee na onderste foto met de Staphorster familie. Van Stefanie kreeg ik nog een mooie foto van een Zeeuws mannenhemd toegestuurd, ook met een hele rij knopen, terwijl ook daar de vrouwen geen enkele knoop aan hun kleren hadden.
Na mensen van de Nederlandse kostuum vereniging en van een bekende knopenwebsite wat vragen hier over te hebben gemaild, kwam ik wel iets verder maar het heeft ook weer veel vragen opgeleverd. Ook ben ik attent gemaakt op een heel leuke website waar heel veel informatie op te vinden is. Van verschillende "expert's" kreeg ik te horen dat knopen te "in het oog springend" waren en daarom zedeloze gedachten konden opwekken. Daarom zouden de vrouwen alleen "snoertjes" aan hun kleding mogen hebben. Onze klederdrachten zijn voor de franse tijd ontstaan en hebben vanaf die tijd hun eigenheid ontwikkelt, heb ik me laten vertellen. Ook zou het Calvinisme invloed gehad hebben op het niet hebben van knopen aan de kleding. Dat zou je wel denken, zeker gezien Urk en Staphorst. Maar daar geloof ik helemaal niets van. Ik ben namelijk ook elders in Europa gaan kijken. Toen ik augustus 2012 in Liechtenstein was waar een feestdag was kwam ik een aantal dames in klederdracht tegen. (zooooo prachtig!!). En toen kwam de prangende vraag, hebben jullie knopen aan jullie kleren? De dames moesten erg lachen om mijn vraag en hebben me werkelijk alles laten zien en verteld. Nee, zij hadden geen knopen en de drukknoopjes die je op de foto ziet hadden de dames alleen voor de "veiligheid" aan hun kleding gezet. Ik kan me niet indenken dat dit land ook is beinvloed door Calvijn. Dus deze gedachte laat ik maar varen. Ook in Oostenrijk ben ik op onderzoek gegaan en ook daar hadden de vrouwen geen knopen aan hun kleren. Alleen in de gewone burgerdracht kom je knopen aan jurken en jakjes tegen. Ook ben ik foto's van vrouwen uit Wales tegengekomen die knopen aan hun kleren hadden. Moet je die foto hier onder van de Liechtensteinse vrouwen zien, dat is toch genieten?!
 

Ook heb ik gehoord dat vrouwen in de middeleeuwen de knopen van hun strakke mouwen er 's ochtends op naaiden en 's avonds als de kleren uit moesten de knopen er weer af haalden. En dat er knopen meegingen vanuit het oosten hier heen met de kruistochten. Het kan zo zijn, ik weet het niet, ik kon het in geen enkel boek terugvinden. Ik heb heel veel gelezen en veel schilderijen uit de middeleeuwen bekeken met name van Jan van Eijck. Ook daar kon ik eigenlijk geen knopen vinden. En ook op de schilderijen (ik moet wel zeggen dat ik niet alles gezien heb) van Rembrandt (17-de eeuw) kon ik alleen bij mannenkleding knopen vinden. Ik ga geen conclusie trekken, ik laat het graag aan je eigen gedachten over, dat is het beste, ik denk er ook het mijne van! Het was wel heel leuk om te onderzoeken. Als je zoiets doet kom je zoveel te weten, en je ziet weer eens hoe mooi Jan van Eijck kon schilderen! Die man had ook niet kunnen bedenken dat er bijna 600 jaar later nog over hem geschreven zou worden! Ik heb genoten van die schilderijen, al moest ik het dan allemaal in boeken en op internet zien! Hieronder het Zeeuwse hemd! Mooooooi!
 
En hier een schilderij van Jan van Eijck, hier kan ik wel naar blijven kijken, moet je dat spiegeltje op de achtergrond zien en de haartjes van dat hondje!  Ik hoop dat jullie het leuk vonden. Deze keer dus geen Urker kunstenaar in beeld maar dat zou ook over de top geweest zijn denk ik. In het volgend bericht kom er een kunstenaar zelf aan het woord als gastlogje, mijn schoonvader Puck! Ik wens jullie een hele fijne en goede zondag! Lieve groet uit Urk, Antje.

19 opmerkingen:

  1. Hoi Antje, wat heb je er een mooi blogje geschreven. Sommige knopen zijn kunstwerkjes op zich. Jij ook een fijne zondag, knuffel Else

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Heerlijk weer een klederdrachtlogje. Je hebt je duidelijk goed ingelezen en bent er zelf voor naar het buitenland gegaan ;)
    Ook bij ons hadden vrouwen geen knopen, maar lintjes, strikjes. De knopen kwamen pas later. Maar volgens mij hadden de mannen dat ook. Zeker in de dagelijkse werkkleding. De zondagse kleding had wél knopen. Zou het niet zo kunnen zijn dat knopen pas veel later 'uitgevonden' werden. En dus niet algemeen in gebruik waren (of duur, ze waren vaak van ivoor of zo gemaakt).
    Verder als ik die laatste foto van jou zie, met de jongens met die prachtige rijen knopen, dan heb ik nog een alternatieve verklaring. De kleding voor mannen werd eerst gemaakt. En toen de kleding voor vrouwen aan de beurt was om te maken, was de knopendoos gewoon leeg. (geintje)

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Wat een leuke zoektocht en een leuk verhaal.
    Ik kijk vol bewondering naar de knoopsgaten op dat mannenhemd. Wat een werk is dat geweest.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Oh, wat smullen Antje!! Heerlijk zo'n zoektocht, en wat een informatie heb je opgedoken! Ik denk ook, dat het wel een heel eind klopt wat je gevonden hebt. Bijzonder dat er zo weinig onderzoek naar gedaan is. En wat ook waar is: hoe meer je vind, hoe meer vragen er komen (grijns!). Dat is bij ons met het visserstruienproject net zo! Prachtige foto's van de Liechtensteinse vrouwen! Ik ga je logje nog een keer lezen :)!
    Fijne zondag en lieve groet!!

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Hallo Antje, wat heerlijk zo'n blog over klederdracht. Het eerste wat mij te binnen schoot in je verhaal over het waarom van knopen, is zwangerschap. Vrouwen worden en werden vroeger nog vaker, zwanger. En op deze manier kon de kleding gemakkelijk meegroeien. Het is totaal niet wetenschappelijk onderbouwd, maar zomaar een gedachte. Ik ben benieuwd wat er nog meer naar boven komt.
    Groeten, Joke

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Een heel interessant verhaal,geschreven.
    Voor de liefhebber is dat smullen.
    Groetnis Annie

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Ik dacht al ik lees niet zo veel meer van Antje. Maar nu laat je ons meegenieten van als dat mooi's wat je uitgezocht hebt. Wat een prachtig zeeuws hemd. En die hele familie in prachtijge klederdracht. Geweldig dat je ons laat meegenieten.
    Ik wens je een hele fijne zondag toe.
    Groeten
    Marga

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Wat een prachtig stuk is dit met veel informatie en prachtige foto's. Erg leuk om dit te weten.

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Wat een heerlijk blog. En wat heb je er een werk van gemaakt. Ik heb echt zitten genieten.

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Heerlijk om te lezen, Antje! Wat een interessante blog heb je hiervan gemaakt. Ik dacht net als Joke dat er linten en andere sluitingen werden gebruikt om de kleding te laten "meegroeien". Ik heb ook wel eens gelezen dat de knopen die gebruikt werden, zelf gemaakt waren en zo kwetsbaar dat ze elke keer voor het wassen van de kleding getornd moesten worden. Ik kan me voorstellen dat dat niet erg praktisch was en daarom alleen voor zgn. pronkkleding werd gebruikt (bij de mannen)....
    Er valt hier nog veel meer onderzoek naar te doen, lijkt mij!
    Mooie foto's heb je er ook bij geplaatst. Echt genieten allemaal.

    lieve groet,
    Betsy
    Wolatelier DiAn

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Hej Antje, wat leuk om daar naar te speuren, zo kom je wel van alles te weten en ga je heel anders naar de kleding en schilderijen kijken. Leuk dat je zelfs in het buitenland er nog mee bezig was. Die knopen die je laat zien zijn ook net sieraden, zo prachtig. Dank je voor dit mooie verhaal, lieve groet

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Wat heb je een bijzonder interessant verhaal geschreven en bij dit alles schitterende foto's. Al dat speurwerk kost veel tijd en met een druk gezin zoals jij hebt is tijd erg kostbaar.
    Ben benieuwd wat schoonvader Puck ons laat weten. Kom maar op!
    Groeten van Willemien.

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Wat een vreselijke leuke zoektocht heb je gemaakt en wat een enig verhaal er over geschreven. Ik heb daar nooit over nagedacht, is nooit bij mij opgekomen of opgevallen. Je hebt bij mij ook vragen losgemaakt hoor! Waarom? Waarom geen knopen? Wie weet krijgen we er ooit eens een duidelijk antwoord op en misschien ook niet. Hoe dan ook, die klederdrachten zijn altijd prachtig om naar te kijken.
    Echt een enig en interessant logje Antje. Dank je wel!

    BeantwoordenVerwijderen
  14. Wat een leuke zoektocht en leuke wetenswaardigheden. Ik wist deze dingen niet. Leuk en bedankt want ik ben ook geinteresseerd in de ned. klederdrachten. Heb er boeken van. Groetjes van JOke

    BeantwoordenVerwijderen
  15. Dank je wel voor deze schitterende reportage, wat heb ik zitten te genieten Antje
    Fijne dag groetjes Joke

    BeantwoordenVerwijderen
  16. Wat leuk he, om op speurtocht te gaan, en wat kom je dan veel interessante dingen tegen! Prachtig, al die knopen!

    BeantwoordenVerwijderen
  17. Ha Antje, weer eens bij gelezen, wat leuk die knopen en een zoektocht roept meer vragen op meestal, maar wel leuk,
    Leuk om te lezen en klederacht, je raakt er nooit op uit gekeken,
    Groeten uit Zeeland, Hanneke

    BeantwoordenVerwijderen
  18. Wat een leuk verhaaal en dat Zeeuwse hemd...... Zo prachtig!!!

    BeantwoordenVerwijderen
  19. Hallo Antje

    Ook ik ben gefascineerd door de knopen van zeeland Urk en schotland en kwam zo op je verhaal. La ergens dat de knopen op het zondagspak van de vissers ook te doen had met begrafenis kosten en erven voor vrouw en kind die achterbleven. Moet het pak ook keurig thuis bewaard zijn en niet mee op zee gaan zoals de oorringen.
    Heb er iets geschreven over knopen en op de facebook site Mammae, het voedende principe


    BeantwoordenVerwijderen